اما جالب است بدانيم با همه‌ي فضيلتي که راجع‌به روزه‌ي ماه رمضان آمده است، درعين‌حال پيامبر مي‌فرمايند: «تفطيرک الصائم افضل من صيامک»؛ از اين روزه‌اي که اين‌چنين ثوابي براي آن آمده است هم بالاتر داريم. از روزه بالاتر چيست؟ افطاري دادن به يک روزه‌دار. اگر مردم ما به همين نکته توجه داشته باشند و باور کنند که عملي بالاتر از روزه وجود دارد و آن افطاري دادن به روزه‌دار است، مسئله‌ي خيلي مهمي تحقق مي‌يابد. در اين صورت، رغبت مردم به افطاري دادن و مخصوصاً افطاري‌هاي ساده، افزايش مي‌يابد.

* سنت اهل‌بيت را فراموش نکنيم

در روايتي از امير‌مؤمنان عليه‌السلام نقل است که درباره‌ي پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خدا مي‌فرمايند: «اذا اراد ان يفطر امرني ان افتح الباب لمن يرد من الافطار»؛ پيامبر خدا هرگاه مي‌خواستند افطار کنند، به من دستور مي‌دادند که در خانه را باز کنم تا هرکه مي‌خواهد افطار کند، به داخل منزل بيايد. اين سفره‌ي افطار حتماً سفره‌ي افطاري ساده است. پيامبر خدا سفره‌ي افطاري مفصل و مجللي که ما گاهي گرفتار آن مي‌شويم، نداشته‌اند. سفره‌ي افطار پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم سفره‌ي ساده‌اي است تا افراد کم‌بضاعت که غذايي براي افطار کردن ندارند، بر سر اين سفره بنشينند و حداقل افطاري بکنند.

پيامبر خدا سفره‌ي افطاري مفصل و مجللي که ما گاهي گرفتار آن مي‌شويم، نداشته‌اند. سفره‌ي افطار پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم سفره‌ي ساده‌اي است تا افراد کم‌بضاعت که غذايي براي افطار کردن ندارند، بر سر اين سفره بنشينند و حداقل افطاري بکنند.

از سوي ديگر، در حالات امام سجاد عليه‌السلام داستاني روايت شده که بسيار قابل توجه است. اين داستان در کتاب «کشف‌الغمه» از محقق اربلي، که از علماي هفت‌صد سال پيش بوده‌اند، آمده است. ايشان مي‌نويسد: امام سجاد عليه‌السلام روزي که روزه مي‌گرفتند، دستور مي‌دادند که گوسفندي خريداري شود و قرباني شود و گوشتش قطعه‌قطعه گردد و به‌صورت آبگوشت پخته شود. خود امام سجاد عليه‌السلام نيز شخصاً بر ظرف‌هاي غذا سرکشي مي‌کردند و بر کار نظارت داشتند. هنگامي که نزديک غروب مي‌شد، حضرت دستور مي‌دادند تا ظرف‌ها را بياورند و براي خانواده‌ها از اين غذا مي‌فرستادند. نکته‌ي جالب روايت جايي است که امامي که خودشان يک گوسفند قرباني کرده‌اند و دستور طبخ غذاي مطبوعي را داده‌اند، در زمان افطار براي خودشان نان و خرمايي مي‌آوردند و با همان نان و خرما افطار مي‌کردند. متأسفانه ما خيلي از سيره‌ي اهل‌بيت دور شده‌ايم. امروزه اگر ما قرباني‌اي داشته باشيم، آن قسمت خوب گوشتش را براي خودمان برمي‌داريم و اگر چيزي باقي ماند، در آخر آن را در راه خدا مي‌دهيم. درحالي‌که امام سجاد گوسفند را قرباني مي‌کردند و تمام آن را به‌صورت آبگوشت و با نظارت خودشان مي‌پختند و بين فقرا تقسيم مي‌کردند و خودشان با نان و خرما افطار مي‌کردند.

البته ما به اين درجات نمي‌توانيم برسيم، اما حداقل لحظه‌ي افطار يا سحر، خوب است نگاهي به سفره‌ي غذاي خود بيندازيم و ببينيم که آيا اين سفره در ماه رمضان ساده‌تر شده است يا مفصل‌تر و رنگارنگ‌تر. بنده اين را بارها عرض کردم که انصافاً مصرف مواد غذايي در کشور ما در اين ماه به‌جاي اينکه کمتر شود، بيشتر مي‌شود. اين در حالي است که براي ماه رمضان روايت داريم «ميراث الصوم قلة الاکل»؛ يعني ميراث ماه رمضان کم خوردن است.

من درخواستي از همه‌ي مردم به‌خصوص کساني که وضع مالي‌شان بهتر است دارم و آن اينکه در اين شب‌ها، به سفره‌ي افطارشان نگاهي بيندازند. ببينيد چقدر تجملات به سفره‌ي ماه رمضان اضافه شده است؟ انواع شيريني‌ها و غذاها در اين ماه بر سر سفره مي‌آيد. اشکالي ندارد، اما حداقل به‌اندازه‌ي همين تجملاتي که به سفره اضافه شده است، به سفره‌ي افطار فقرا اضافه کنيم. حداقل در اين ماه فقرا را سهيم کنيم.

* هر مسلمان به‌قدر توانش

در سيره‌ي پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمده است که «کان رسول‌الله صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اجود الناس بالخير و کان اجود ما يکون في رمضان»؛ يعني جود و سخاوت پيامبر بيش از همه بود. پيامبر اگر مردم را به صفات اخلاقي دعوت مي‌کردند، خودشان پيش‌قدم بودند، از جمله در بخشش و سخاوت. اما نکته‌ي جالب توجه روايت اين است که اوج بخشش و سخاوت پيامبر در ماه مبارک رمضان بود. در اين روايت مشخص مي‌گردد که بخشش و جود در ماه رمضان بر ماه‌هاي ديگر مقدم است.

در خطبه‌ي شعبانيه‌ي پيامبر فراوان شنيده و خوانده‌ايم که فرموده‌اند: «اگر کسي يک روزه‌دار را افطار دهد، ثواب آزاد کردن يک بنده را خدا به او اعطا خواهد کرد.» اصحاب عرض کردند: «يا رسول‌الله ما همه توانايي افطاري دادن به ديگران را نداريم.» حضرت فرمودند: «اتقوا الله ولو بشق تمره، ولو بشربه من الماء»؛ يعني حتي به‌اندازه‌ي يک جرعه‌ي آب، حتي به‌اندازه‌ي يک دانه‌ي خرما، در اين کار خير سهيم باشيد.

البته اينجا اين نکته لازم است تذکر داده شود، اينکه پيامبر فرمودند «ولو به‌اندازه‌ي يک خرما»، براي کساني نيست که وسعت مالي و توان مالي زيادي دارند. متأسفانه در جامعه، ‌ ما گاهي اوقات شاهد هستيم کساني که توانايي مالي بسيار بالايي دارند، تصور مي‌کنند اگر چند کيلو خرما را لحظه‌ي افطار بين صف‌هاي نماز پخش کنند، ثواب کامل را مي‌برند، درحالي‌که اين توصيه براي کساني است که توانايي کمي دارند. واضح است که از متمولين سفره‌هاي گسترده‌تر و همگاني‌تر انتظار مي‌رود. آن‌وقت همه‌ي مردم تشويق مي‌شوند به برپايي سفره‌هاي ساده‌ي افطاري. اين کار خيلي کار پسنديده‌اي است؛ همين کاري که در مساجد و بسياري از معابر شهرها و روستاها در وقت افطار، در حال زياد شدن است. يک سفره‌ي ساده‌ي افطاري مهيا شود تا عزيزاني که شايد غذاي مناسبي نداشته باشند، حداقل در ماه رمضان، به‌راحتي و آبرومندانه و محترمانه افطاري ساده‌اي داشته باشند.

در سيره‌ي پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمده است که «کان رسول‌الله صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اجود الناس بالخير و کان اجود ما يکون في رمضان»؛ يعني جود و سخاوت پيامبر بيش از همه بود. اما نکته‌ي جالب توجه روايت اين است که اوج بخشش و سخاوت پيامبر در ماه مبارک رمضان بود.

* بافضيلت‌ترين صدقه

در روايتي ديگر داريم که سؤال کردند از پيامبر خدا که کدام صدقه بالاتر و بافضيلت‌تر است؟ فرمودند صدقه‌ي ماه رمضان افضل صدقات است. بنده تقاضا دارم از عزيزان که هم براي سلامتي خودشان و هم براي خيرات گذشتگانشان صدقه بدهند، چون ماه رمضان فصل خيرات است. قطعاً در ماه رمضان، يکي از بهترين کارها (اگر نگوييم بهترين کار) همين صدقه‌ است و بهترين نمونه‌ي صدقه، همين سفره‌هاي ساده‌ي افطار است. در مساجد نمونه‌هاي اين حرکت را مي‌بينيم که خيلي آبرومندانه اجرا مي‌شود. نکته‌ي ديگري که جالب است درباره‌ي سفره‌هاي افطار اشاره کنم، اين است که خيلي از افراد کم‌بضاعت با ميل و رغبت در اين برنامه‌ها شرکت مي‌کنند. پيداست همان دسته‌اي که ما نگران آن‌ها هستيم که شايد در ماه رمضان غذاي مناسبي به آن‌ها نرسد، بر سر همين سفره‌ها حضور دارند و بعضي از آن‌ها کل ماه رمضان پاي ثابت همين سفره‌هاي افطار مساجد هستند. واقعاً اين کار حرکت پسنديده و ارزشمندي است. حداقل در ساعات افطار اين سفره‌هاي افطاري ساده به‌صورت گسترده براي روزه‌داران مهيا شود. اميدوارم روزي به اين برسيم که به تعداد روزه‌داران ماه مبارک رمضان، در مساجد و حسينيه‌ها و فضاهاي عمومي شهر، سفره‌هاي ساده‌ي افطار داشته باشيم.

منبع:پايگاه اطلاع رساني دفتر مقام معظم رهبري